Tượng đài vinh danh các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam đã chiến đấu bảo vệ thủ đô Moskva

Tượng đài gồm 3 bức tượng do nhà điêu khắc Alexey Chebanenko sáng tác, được đặt tên “Các đồng minh - Chiến sĩ Việt Nam”, khắc họa hình ảnh các chiến sĩ Lý Nam Thanh, Lý Anh Tạo, Lý Thúc Chất trong trang phục Hồng quân Liên Xô chốt giữ tại vị trí phòng thủ bảo vệ Moskva và chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, góp phần giữ bình an cho thủ đô của đất nước Xô-viết.

Trong giai đoạn 1926-1930, một số thanh niên Việt Nam  được đồng chí Nguyễn Ái Quốc (tức Chủ tịch Hồ Chí Minh) giới thiệu đến Moskva học tập. Khi phát xít Đức tấn công Liên Xô, các đồng chí đã tình nguyện gia nhập Trung đoàn quốc tế thuộc Lữ đoàn đặc nhiệm Bộ binh cơ giới (OMSBON) của Bộ Dân ủy Nội vụ Liên Xô tham gia trận chiến đấu bảo vệ thủ đô Moskva. Mùa đông năm 1941-1942, các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam đã anh dũng chiến đấu bảo vệ Moskva và cùng quân dân Xô viết đánh bật lực lượng phát xít Đức ra khỏi cửa ngõ Moskva. Ba đồng chí là Lý Nam Thanh, Lý Anh Tạo, Lý Thúc Chất đã hy sinh tại mặt trận. Năm 1986, Đoàn Chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô đã truy tặng Huân chương, Huy chương cao quý của Nhà nước Xô-viết dành cho những chiến sĩ này.

Năm 2020, Bộ Quốc phòng LB Nga đề nghị phía Việt Nam phối hợp rà soát, xem xét khả năng cung cấp thêm thông tin về cá nhân và thân nhân của các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam đã tham gia chiến đấu bảo vệ Moskva để bổ sung cơ sở dữ liệu trong Bảo tàng “Con đường ký ức” tại Công viên Người yêu nước. Cùng với đó, thực hiện ý kiến chỉ đạo của thủ trưởng Bộ Quốc phòng về việc Nga đề nghị tham gia ý kiến đối với phác thảo tượng đài các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã chỉ đạo Cục Tuyên huấn chủ trì nghiên cứu, đề xuất; sau đó báo cáo, đề xuất thủ trưởng Bộ Quốc phòng đồng ý với phác thảo tượng đài do phía Nga chuẩn bị. Đồng thời, các cơ quan, đơn vị cùng địa phương và gia đình các chiến sĩ rà soát, lựa chọn hình ảnh, tư liệu phù hợp để cung cấp cho phía Nga qua kênh ngoại giao.

Trong quá trình rà soát, bổ sung thông tin liên quan các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam chiến đấu bảo vệ thủ đô Moskva, theo yêu cầu của Đại sứ quán Nga tại Việt Nam, Trung ương Hội Hữu nghị Việt - Nga đã phối hợp Hội Hữu nghị Việt - Nga các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh tìm kiếm, cung cấp thêm tư liệu cho LB Nga phục vụ việc tôn vinh các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam đã đóng góp xương máu bảo vệ thủ đô Liên bang Xô-Viết trong cuộc chiến tranh chống phát-xít Đức.

Phát biểu tại buổi lễ khánh thành tượng đài, Đại tướng Phan Văn Giang, Uỷ viên Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng,  bày tỏ xúc động khi cùng lãnh đạo Bộ Quốc phòng LB Nga và các đại biểu khánh thành tượng đài. Đại tướng nhấn mạnh, Bộ Quốc phòng, Quân đội nhân dân Việt Nam đánh giá cao và trân trọng cảm ơn Bộ Quốc phòng, Các Lực lượng Vũ trang LB Nga đã xây dựng tượng đài. Đại tướng Phan Văn Giang nêu rõ, tượng đài các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam ở ngoại ô Moskva, cùng với Đài tưởng niệm các quân nhân Liên Xô/LB Nga, Việt Nam đã hy sinh vì hòa bình và ổn định trong khu vực khánh thành tại Cam Ran, tỉnh Khánh Hòa năm 2009 vừa là minh chứng của truyền thống lịch sử, vừa là biểu tượng cho những nỗ lực củng cố và làm sâu sắc quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.

Về phần mình, Thượng tướng Viktor Goremykin, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng cục trưởng Tổng cục Chính trị Quân sự Các Lực lượng Vũ trang LB Nga, nhấn mạnh, các chiến sĩ Việt Nam đã tình nguyện tham gia trận đánh bảo vệ Moskva, một trong những trận chiến quan trọng nhất trong Cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại của nhân dân Liên Xô, đồng thời tin tưởng các công trình tượng đài sẽ góp phần gìn giữ ký ức lịch sử về Cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại, cũng như góp phần tăng cường hợp tác và thắt chặt tình hữu nghị giữa hai nước.

                                                     (Theo TTXVN và Hội Hữu nghị Việt - Nga)