Hội Hữu nghị Việt - Nga: Những hoạt động thiết thực, lan toả thông tin đối ngoại

Nhiều tướng lĩnh quân đội nhân dân Việt Nam; cán bộ, hội viên Hội Hữu nghị Việt – Nga; đại diện Đại sứ quán Nga, Trung tâm Khoa học và văn hoá Nga tại Hà Nội; giáo viên, sinh viên Khoa Nga - Đại học Hà Nội; phóng viên báo chí Việt Nam và Nga… tham dự buổi giới thiếu sách. Một nhân vật trong tác phẩm - bà Vũ Minh Nghĩa (Chính Nghĩa), người phụ nữ duy nhất trong số 15 chiến sĩ biệt động Sài Gòn tham gia trận đánh Phủ Tổng thống nguỵ rạng sáng mùng 2 Tết Mậu Thân 1968, cùng người thân của một số liệt sĩ biệt động đã giao lưu với những người có mặt. Buổi giới thiệu sách được truyền thông rộng rãi trên các kênh báo chí chính thức và các mạng xã hội.

Đây không phải lần đầu Hội Hữu nghị Việt – Nga tổ chức một sự kiện “bề nổi” có sự lan toả xã hội rộng. Giới thiệu sách Việt Nam với công chúng Nga và sách Nga với công chúng Việt Nam là hoạt động nổi bật của Hội Hữu nghị Việt – Nga nhằm thúc đẩy giao lưu văn hoá Việt Nam - Liên bang Nga. Những năm qua, Hội Hữu nghị Việt – Nga  phối hợp các đối tác Việt Nam và Nga tổ chức dịch ra tiếng Việt, xuất bản những cuốn sách Nga, như: “Người Nga nói về Chủ tịch Hồ Chí Minh”; tuyển tập thơ “Đợi anh về” của các nhà thơ Xô-viết về Chiến tranh giữ nước vĩ đại; “Gia tộc Tổng thống V.V. Putin”; hoặc xuất bản Văn kiện Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam; Truyện Kiều của Nguyễn Du bằng tiếng Nga… Các buổi giới thiệu sách luôn thu hút đông đảo độc giả, được truyền thông rộng khắp bằng tiếng Việt, tiếng Nga và nhiều ngôn ngữ khác.

Hơn 75 năm qua, quan hệ hữu nghị truyền thống và đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Liên bang Nga luôn được gìn giữ, bồi đắp bằng tình cảm sâu nặng của nhân dân hai nước. Từ những năm tháng gian khổ trong cuộc đấu tranh giành độc lập đến thời kỳ xây dựng và phát triển đất nước, nhân dân Việt Nam luôn ghi nhớ sự giúp đỡ chí tình, quý báu của bạn bè Nga. Ngày nay, khi các sự kiện, các mối quan hệ quốc tế thay đổi nhanh chóng, phức tạp, khó lường thì tình hữu nghị Việt – Nga vẫn là một giá trị bền vững tiếp tục được vun đắp bằng những phương thức mới mẻ, thiết thực. Trong đó, công tác thông tin đối ngoại của Hội Hữu nghị Việt – Nga giữ vai trò đặc biệt quan trọng,  như một “cầu nối mềm” nhưng vững chắc, giúp lan tỏa tình cảm hữu nghị chân thành, hiểu biết và tin cậy lẫn nhau sâu sắc giữa nhân dân hai nước.

Từ tuyên truyền sang hành động – bước chuyển của thông tin đối ngoại

Nếu trước đây thông tin đối ngoại thường được hiểu là tuyên truyền, giới thiệu, hay thuyết trình một chiều, theo một kênh nhất định và hướng vào đối tượng cụ thể, thì ngày nay, trong bối cảnh truyền thông hiện đại, hoạt động này đã chuyển mạnh sang hướng “hành động cụ thể trên thực tế để truyền thông”. Thay vì chỉ phổ biến bài nói, bài viết và thông tin một chiều, công tác thông tin đối ngoại ngày nay phải dựa trên và chuyển tải thông điệp từ những hoạt động thực tiễn có giá trị xã hội do Hội Hữu nghị Việt – Nga tổ chức một cách có kế hoạch, bài bản, từ đó truyền thông và công chúng phản ánh, chia sẻ, lan tỏa.

Thông tin đối ngoại vì thế không còn là chuyện “cứ nói vào tai người khác”, mà là xuất phát từ sự kiện, “làm nóng” sự kiện với ý nghĩa tích cực của từ này, chuyển tải hình ảnh và giá trị thực để người khác muốn nghe, muốn nói, muốn trao đổi và kể lại cho nhau bằng nhiều cách. Chính là thông qua những hoạt động cụ thể – giao lưu văn hóa, giáo dục, nghệ thuật… hình ảnh đất nước, con người và tình hữu nghị Việt – Nga được lan tỏa tự nhiên, sâu sắc và bền lâu.

Thông tin qua hành động: từ trang vẽ thiếu nhi đến những trang sách

Những năm gần đây, Hội Hữu nghị Việt – Nga đã chủ động đổi mới, tổ chức nhiều hoạt động sáng tạo, sinh động, đem lại hiệu quả truyền thông đối ngoại rõ nét. Một trong những điểm sáng là cuộc thi vẽ tranh thiếu nhi quốc tế “Em vẽ Việt Nam – Em vẽ nước Nga”, được tổ chức từ năm 2015, có sự hưởng ứng tham gia tích cực của các trường phổ thông, các câu lạc bộ hội hoạ ở nhiều tỉnh, thành phố Việt Nam và các địa phương Nga. Không chỉ là sân chơi nghệ thuật, là cuộc thi tài năng hội hoạ của thiếu nhi,  đây còn là hoạt động đối ngoại nhân dân sâu sắc, vì nó gợi mở, khuyến khích thiếu nhi hai nước Việt Nam và Nga, cùng với đó là các thầy giáo, các bậc cha mẹ học sinh, tăng cường tìm hiểu về đất nước và con người của nhau, thật sự có tác dụng giúp thế hệ trẻ hai nước kết nối, gắn bó. Hàng trăm bức tranh thể hiện tình cảm hồn nhiên, trong sáng của các hoạ sĩ nhí đã được trưng bày, giới thiệu rộng rãi; hàng chục tờ báo, các trang mạng xã hội đưa tin, chia sẻ cảm xúc, góp phần lan tỏa tinh thần hữu nghị tới công chúng rộng rãi. Như vậy, thông tin đối ngoại được triển khai không phải bằng diễn đàn hay khẩu hiệu, mà bằng những hoạt động cụ thể, có sức sống, có cảm xúc và có dư âm xã hội.

Một ví dụ khác, mang tầm văn hóa – tri thức, chính là việc Hội Hữu nghị Việt – Nga phối hợp với các đối tác tổ chức sự kiện giới thiệu sách xuất bản bằng tiếng Nga như đề cập ở trên. Một cuốn sách viết về những anh hùng, chiến sĩ Việt Nam trong kháng chiến chống ngoại xâm được chuyển ngữ và ra mắt bạn đọc Nga, đó không chỉ là sự kiện văn học mà là một hoạt động thông tin đối ngoại rất hiệu quả, đầy ý nghĩa.

Trong nhiều dịp Hội Hữu nghị Việt – Nga tiếp xúc, làm việc với Hội Hữu nghị Nga - Việt và đối Nga, các bạn cho biết: Tại Nga, công tác giáo dục lòng yêu nước, gìn giữ, phát huy truyền thống chống ngoại xâm, bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia rất được chú trọng. Những tác phẩm văn học Việt Nam giới thiệu các anh hùng, dũng sĩ trong kháng chiến vì hoà bình, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc được đông đảo người Nga tìm đọc, trong đó ngày càng nhiều người trẻ tuổi. Qua những trang sách, hình ảnh nhân dân và quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng, yêu chuộng hòa bình được giới thiệu tới bạn bè Nga và quốc tế. Các buổi ra mắt, tọa đàm, phỏng vấn xung quanh tác phẩm thường thu hút sự quan tâm của báo chí Nga, truyền thông quốc tế và dư luận Nga. Như vậy, một sự kiện văn hóa được tổ chức tốt cũng có thể trở thành một kênh thông tin đối ngoại sâu sắc, tự nhiên, thuyết phục và có giá trị lâu dài.

Lan tỏa tới thế hệ trẻ – gieo hạt giống hữu nghị

Trong các hoạt động giao lưu, Hội Hữu nghị Việt – Nga đặc biệt chú trọng  đối tượng thanh niên, sinh viên – lực lượng được trao truyền gìn giữ, phát triển quan hệ hữu nghị giữa nhân dân hai nước. Gặp gỡ, kỷ niệm ngày lễ, tọa đàm học thuật Việt – Nga được tổ chức thường xuyên, thu hút những người trẻ tham gia, giúp thế hệ trẻ hai nước có cơ hội hiểu biết nhau và phối hợp hành động.

Trong bối cảnh truyền thông số, Hội cũng đẩy mạnh ứng dụng các nền tảng trực tuyến như Facebook, YouTube, TikTok để chia sẻ hình ảnh, clip ngắn, video phóng sự và phỏng vấn song ngữ Việt – Nga, giúp lan tỏa thông tin nhanh, thân thiện và hấp dẫn hơn với giới trẻ. Qua đó, thông tin đối ngoại của Hội không chỉ được mở rộng về phạm vi, mà còn được “trẻ hóa” về nội dung, phong cách và ngôn ngữ truyền thông.

Một cách làm hiệu quả khác là Hội Hữu nghị Việt – Nga chia sẻ tài liệu thông tin, hình ảnh hoạt động của Hội và những sự kiện nổi bật về chính trị, xã hội, kinh tế, văn hoá ở Việt Nam để giúp các đối tác tại Liên bang Nga, như Hội Hữu nghị Nga – Việt ở Moskva, Hội Hữu nghị Nga – Việt “Baikal”vùng Irkutsk, Uỷ ban Đối ngoại chính quyền thành phố Saint Petersburg… đăng tải trên trang thông tin điện tử và tổ chức các cuộc triển lãm.

Việc Hội Hữu nghị Việt – Nga xuất bản cuốn sách song ngữ Việt, Nga “75 năm Hội Hữu nghị Việt – Xô/Hội Hữu nghị Việt – Nga” nhân dịp kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống của Hội (23/5/1950 – 23/5/2025) làm quà tặng lưu niệm cũng là một hình thức hoạt động thông tin đối ngoại hiệu quả. Cuốn sách giới thiệu về sự hình thành, phát triển và hoạt động của Hội cũng như những câu chuyện, sự kiện nổi bật trong hoạt động đối ngoại nhân dân Việt – Nga 75 năm qua.

 Khó khăn và yêu cầu đổi mới

Bên cạnh những kết quả tích cực, công tác thông tin đối ngoại của Hội Hữu nghị Việt – Nga vẫn còn những khó khăn: nguồn lực truyền thông còn hạn chế, kỹ năng sử dụng công nghệ mới  cần được tăng cường.

Ngoài ra, sự khác biệt ngôn ngữ và văn hóa giữa hai quốc gia đòi hỏi công tác thông tin phải chuẩn xác, tinh tế và chuyên nghiệp hơn để đảm bảo thông điệp được chuyển tải trọn vẹn, hấp dẫn và phù hợp với công chúng Nga.

Do đó, yêu cầu đổi mới là rất cấp thiết: không chỉ đổi mới về hình thức tuyên truyền, mà còn đổi mới tư duy – chuyển từ “nói” sang “làm”, từ “truyền đạt” sang “trải nghiệm”, từ “thông tin” sang “tạo ảnh hưởng”.

 Định hướng và giải pháp trong thời gian tới

Để công tác thông tin đối ngoại của Hội Hữu nghị Việt – Nga phát huy hiệu quả cao hơn, Hội Hữu nghị Việt - Nga tập trung vào một số định hướng trọng tâm:

Tiếp tục phát triển mô hình “thông tin qua hoạt động”: tổ chức các sự kiện cụ thể, có nội dung phong phú – từ triển lãm, hội thảo, cuộc thi sáng tác, đến các chương trình văn hóa, nghệ thuật, giáo dục để truyền thông tự nhiên phản ánh.

Đẩy mạnh hợp tác với báo chí, truyền thông hai nước trong việc đưa tin, viết bài, sản xuất nội dung về quan hệ hữu nghị Việt – Nga. Tìm cách thúc đẩy  khích truyền thông Nga giới thiệu các tác phẩm văn học, âm nhạc, phim ảnh về Việt Nam.

Tiếp tục phát triển, nâng cao chất lượng hoạt động của Trang thông tin điện tử tổng hợp (website) của Hội và tạp chí Bạch Dương - tiếng nói của Hội, diễn đàn của hội viên Hội Hữu nghị Việt - Nga.

Khuyến khích các dự án dịch thuật và xuất bản song ngữ, đặc biệt là các ấn phẩm giới thiệu lịch sử, văn hóa, con người, chiến công và đóng góp của Việt Nam – như những cuốn sách về anh hùng liệt sĩ, danh nhân, hay văn học chiến tranh cách mạng, để bạn đọc Nga hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn về đất nước Việt Nam.

Xây dựng mạng lưới tuyên truyền viên trong hệ thống Hội, gồm cựu lưu học sinh, nhà báo, nghệ sĩ, nhà nghiên cứu – những người có khả năng sử dụng song ngữ, có sức ảnh hưởng, và có nhiệt tình hoạt động hội, để họ trở thành “sứ giả” trong công tác thông tin đối ngoại nhân dân.

Công tác thông tin đối ngoại của Hội Hữu nghị Việt – Nga không chỉ là truyền thông, mà là đối ngoại nhân dân bằng hành động, bằng văn hóa, bằng tri thức và bằng tình cảm.

Mỗi hoạt động của Hội, từ cuộc thi vẽ tranh thiếu nhi đến buổi ra mắt một cuốn sách dịch, từ hội thảo, toạ đàm đến chương trình giao lưu nghệ thuật, đều là thông điệp sinh động về tình hữu nghị bền chặt, về lòng biết ơn, về khát vọng hòa bình và hợp tác của nhân dân hai nước.

Thông tin đối ngoại thành công không phải vì chúng ta nói hay mà vì chúng ta làm thật – những điều tốt đẹp được người khác tự thấy, tự kể lại, tự lan truyền. Đó chính là giá trị bền vững của công tác thông tin đối ngoại trong kỷ nguyên mới  và cũng là hướng đi đúng đắn để Hội Hữu nghị Việt – Nga tiếp tục giữ ấm ngọn lửa hữu nghị Việt – Nga đã cháy sáng hơn 75 năm qua và sẽ tiếp tục góp phần soi đường cho quan hệ giữa nhân dân hai nước trong tương lai.

                                                                               NGUYỄN ĐĂNG PHÁT - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hội Hữu nghị Việt - Nga, Tổng biên tập tạp chí "Bạch Dương"