Trợ thủ mới giúp hiểu thêm tiếng Nga!

Chiều 14/11/2019, tại Phòng đọc Thế giới Nga - Đại học Quốc gia Hà Nội, trước sinh viên Khoa Nga Đại học Quốc gia Hà Nội và một số giáo viên, nhà nghiên cứu ngôn ngữ, văn học Nga, PGS, TS Bùi Hiền đã giới thiệu hai công trình được xuất bản gần đây của ông. Đó là Từ điển Tục ngữ Nga-Việt và Từ điển Bách khoa phổ thông Việt Nam.

Tiến sĩ Bùi Hiền đã nêu rõ sự cần thiết của một cuốn từ điển tục ngữ Nga-Việt “tương đối đầy đủ” đối với những người học tiếng Nga, sử dụng tiếng Nga và chia sẻ suy nghĩ của ông về quá trình làm từ điển này. Ông cho biết, “tục ngữ Nga chứa đựng một kho tàng kinh nghiệm phong phú của dân tộc Nga trong mọi mặt đời sống từ thời cổ xưa đến ngày nay; về nghệ thuật, tục ngữ Nga có bản sắc riêng, ngắn gọn và súc tích, nhịp điệu cân đối, âm thanh hài hòa”. Theo ông, việc dịch tục ngữ tiếng Nga sang tiếng Việt đòi hỏi không chỉ chuyển tải chính xác nội dung, ý nghĩa và chủ đích của mỗi bài học kinh nghiệm sống của người Nga mà phải bảo đảm để khi sang tiếng Việt, những câu tục ngữ đó cũng thể hiện dược đặc trưng nghệ thuật của người Việt, để người Việt có thể cảm nhận tục ngữ Nga cũng tương đương tục ngữ của dân tộc mình.

Từ điển Tục ngữ Nga-Việt được TS Bùi Hiền phối hợp biên soạn cùng với Elena Zubtsova, nhà báo, nguyên Giám đốc Trung tâm Khoa học và Văn hóa Nga tại Hà Nội, hiện là giảng viên tiếng Việt tại Đại học Ngôn ngữ quốc gia Moskva. Sách dày 586 trang, do Nhà xuất bản Khoa học xã hội ấn hành tháng 12/2018.

Cuốn từ điển bao gồm trên 3.100 đơn vị tục ngữ được đăng tải song song ngôn ngữ Nga-Việt theo từng câu. Từ điển trình bày dưới dạng 2 cuốn sách có cấu trúc khác nhau để giúp người đọc tra cứu. Một là từ điển theo vần: toàn bộ các câu tục ngữ Nga được sắp xếp các chữ cái đầu câu theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Nga. Hai là từ điển theo chủ đề: toàn bộ các câu tục ngữ Nga được tập hợp theo 19 chủ đề (về con người, về lao động, về ẩm thực, về tình bạn, về tình yêu...).

Có thể nói, cuốn Từ điển Tục ngữ Nga-Việt này là một trợ thủ mới đắc lực, giúp những người học tiếng Nga có điều kiện hiểu sâu thêm ngôn ngữ và văn hóa Nga.

Tiến sĩ Bùi Hiền đã phân tích và đưa ra nhiều ví dụ minh họa về cấu trúc của cuốn từ điển. Theo ông, với cấu trúc giống 2 cuốn từ điển vừa có thể tra cứu theo thứ tự chữ cái tiếng Nga  vừa có thể tra cứu theo chủ đề, Từ điển Tục ngữ Nga-Việt của ông và E. Zubtsova khá thích hợp cho người dùng.

Từ điển Tục ngữ Nga-Việt và cuốn Từ điển Bách khoa phổ thông Việt Nam - mà TS Bùi Hiền thai nghén từ cuối những năm 90 của Thế kỷ 20 nhưng phải trải qua rất nhiều lận đận mới được xuất bản trong năm nay -, cho thấy tác giả không chỉ là một giảng viên tiếng Nga thông tuệ, toàn tâm toàn ý với nghề, có tình yêu mãnh liệt với ngôn ngữ và văn hóa Nga mà còn là một nhà khoa học tài năng, đầy nhiệt huyết, bền bỉ học tập và nghiên cứu để sáng tạo những công trình có giá trị thực tiễn to lớn. Đến nay tuổi đã ngoài 80, Tiến sĩ Bùi Hiền vẫn say sưa với tiếng Nga, cần mẫn chắt chiu tích lũy kiến thức, nhiệt tình chia sẻ cho thế hệ trẻ và cho đời những hiểu biết sâu rộng của mình về ngôn ngữ và nhiều lĩnh vực khác của đời sống.

                                                                                                     THẢO TÙNG