Mù Cang Chải, thức dậy một tiềm năng

Năm 2019 Danh lam thắng cảnh Ruộng bậc thang Mù Cang Chải cũng được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Ruộng bậc thang của huyện Mù Cang Chải đã được nhiều tạp chí nước ngoài bình chọn là điểm đến đẹp nhất thế giới với hàng chục nghìn lượt du khách quốc tế mỗi năm, đặc biệt là trong lễ hội mùa vàng, mùa nước đổ.

Chẳng ai biết chính xác, ruộng bậc thang Mù Cang Chải có từ bao giờ, dòng họ người Mông nào từ hàng ngàn đời nay đã tới đây trồng lúa nước, chật vật, đổ mồ hôi trên từng tấc đất để kiếm kế sinh nhai. Ảnh chụp ruộng bậc thang trong tư liệu văn hoá nông nghiệp Việt Nam rất ít, bởi trước đây ai là người lặn lội từ dưới xuôi lên còn sức để chụp, để đăng vào đâu? Cho ai xem? Vẻ đẹp thiên nhiên cứ mãi chỉ là tiềm ẩn, chỉ mãi là dấu tích.

Những năm gần đây, khi nhiếp ảnh trở thành văn hoá thị giác phổ biến ở Việt Nam, khi nhà nhà chụp ảnh, người người chụp ảnh và khi Việt Nam không còn là cái tên xa lạ trên bản đồ thế giới, khi du lịch Việt trở thành một trong những ngành kinh tế không khói có đà phát triển thì Mù Cang Chải trở thành một điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước, đặc biệt là vào những dịp mùa nước đổ, mùa lúa chín.

Với những nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp, thì mùa nào ở đây cũng hấp dẫn, cũng đáng để đến và để trải nghiệm. Hấp dẫn đến nỗi, tên của các bản, xã của huyện Mù Cang Chải… được nhiều người ghi trong sổ địa chỉ. Anh bạn tôi chuyên chụp về miền núi còn ghi trong sổ tay của mình tháng nào nước đổ, ngày nào vào mùa gặt hái và thời điểm nào nên đến với Mù Cang Chải. Từ Hà Nội lên Mù Cang Chải bây giờ đâu có khó khăn như ngày xưa phải vài ba hôm mới đến được trung tâm huyện.

Do công việc nên chúng tôi thấy ở bất cứ cuộc thi ảnh nào có nội dung về vẻ đẹp Việt Nam, dù ngành du lịch hay văn học nghệ thuật, báo chí hay tuyên truyền đối nội và đối ngoại,  Mù Cang Chải là cái tên được nhắc đến nhiều nhất. Riêng ảnh đồi Mâm xôi có tới vài chục chiếc trong một cuộc thi ảnh cấp toàn quốc. Còn hàng vạn hình ảnh về đời sống khác nhau của người dân nơi đây đang được lưu trữ, sử dụng ở Trung ương và nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, trong chương trình “Tìm hiểu thế giới” của các đài truyền hình nước ngoài khi nói đến Việt Nam.

Vậy mà, mùa nào, tháng nào Mù Cang Chải  vẫn đang có khách đến. Hiển nhiên không chỉ có các nhà nhiếp ảnh, bởi Mù Cang Chải là huyện vùng cao sở hữu tiềm năng lớn để phát triển du lịch với nhiều cảnh quan đẹp, hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế, ngoài ruộng bậc thang kỳ vĩ nổi tiếng còn có khu bảo tồn loài và sinh cảnh Chế Tạo, đèo Khau Phạ, thung lũng Nậm Khắt, đỉnh Púng Luông... cùng với đó là những nét văn hóa riêng, đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mông, Thái. Từ vài năm nay, trên đỉnh đèo Khau Phạ có thêm dịch vụ dù lượn ngắm thung lũng vàng mỗi mùa lúa chín, có dịch vụ trực thăng ngắm toàn cảnh Mù Cang Chải từ trên cao.

Với Mù Cang Chải, rừng cũng là một tiềm năng du lịch không kém sức hấp dẫn của những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ kia. Đi qua những cánh rừng xanh ngút mắt, sau mỗi cánh rừng lại có những địa danh du lịch gọi mời: Thung lũng Nậm Khắt đang trở thành "thung lũng hoa hồng" lớn nhất tỉnh,  đỉnh núi Lùng Cúng ở xã Nậm Có,  núi Tháp Trời,  đồi Mâm xôi ở xã La Pán Tẩn, bãi đá cổ Lao Chải, rừng sơn tra Háng Gàng, hệ thống hang động tự nhiên bản Pú Cang, mạch nước khoáng nóng bản Làng Sang, rừng trúc ở xã Mồ Dề, thác Bảy Tầng…

Người Việt thích đến Mù Cang Chải là để chứng kiến tận mắt là vẻ đẹp thiên nhiên do “trời” ban có tự bao đời, vẻ đẹp mới của đời sống miền núi Việt Nam thời kỳ phát triển, họ là người chứng kiến vừa hưởng thụ. Hưởng thụ vẻ đẹp của những con đường mới mở rộng hơn, và lát nhựa cho xe chạy nhanh hơn trước, những con đường từ huyện vào bản mới, nơi có các Homestay (nhà nghỉ của tư nhân), của các con đường lên núi đến khách sạn nhiều sao, mơ mộng ngắm sao trên trời và sao dưới đất, của con đường lên rừng trúc, đến nơi khoáng nóng. Có ai đó định hiện đại hoá, tô vẽ cho đồi Mâm xôi, đã bị dư luận phản đối, bởi “Hãy để cho cái đồi quyến rũ ấy như đã từng có”. Để phát triển du lịch có những điểm, những nơi cần giữ và bảo vệ vẻ hoang sơ. Đấy mới là tư duy kinh tế du lịch hiện đại. Đã tới lúc với các nhà kinh tế chiến lược, Mù Cang Chải phải được quan tâm một cách đầy đủ và có tầm nhìn xa. “Vội vã có khi lại hỏng việc” - lời của Bí thư Huyện uỷ Nông Việt Yên.

Những con đường, hệ thống nước và điện, sự tham gia tích cực của các cấp chính quyền và đoàn thể là nguồn thúc đẩy để Mù Cang Chải đổi thay dần dần. Trước hết là sự thay đổi về nếp nghĩ, về cung cách làm ăn, ngành y tế, văn hoá, giáo dục… đã góp công sức vào sự đổi thay nhanh chóng này. Vào mùa du lịch, những nhà bản sơ sài phía bên ngoài nay đã là nơi sống khá tiện nghi cho các vị khách du lịch đến từ Châu Âu, Châu Mỹ. Những du khách người Châu Á trong đó có những nước cũng có ruộng bậc thang như Trung Quốc, Philippin… đến đây để tìm hiểu về nếp sống, tập quán canh tác của những người chủ ruộng bậc thang made in Việt Nam. Việc người Mông nói tiếng Anh gãy gọn, bây giờ thấy nhiều ở Lào Cai, ở miền Tây Nghệ An và rồi giờ đây sẽ có nhiều ở Mù Cang Chải, trong các khách sạn du lịch và sẽ ở các phiên chợ.

Chúng tôi đã có dịp làm việc với nhiều thế hệ lãnh đạo của tỉnh Yên Bái, của Mù Cang Chải. Lớp trước lo đảm bảo đời sống nhân dân sao cho có cơm ăn áo mặc, lo cho cái chữ. Lớp lãnh đạo hôm nay lo cho nhà nào, bản nào cũng ăn ngon hơn, mặc đẹp hơn, và cái lớn nhất vẫn là “đánh thức một vùng du lịch tiềm ẩn”. Với những người lãnh đạo đương nhiệm, để cho nàng tiên Mù Cang Chải thức dậy thì cái khó nhất là phải biết khai thác được trí tuệ cùng lúc, tiềm năng của người dân, kinh nghiệm của lớp người đi trước, sự phối hợp với các tỉnh, huyện lân cận, sự chỉ đạo của Trung ương và nếu có là của… các nhà doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước. Việc truyền thông bằng hình ảnh là một hình thức rất quan trọng, nhờ đó vẻ đẹp của Mùa Cang Chải sẽ đi xa khắp nơi và cũng ở ngay gần với người dân. Trong mỗi gia đình nên có hình ảnh của nơi mình đang sống, đang vật lộn và cũng là nơi mình đang gắn bó.

Bí thư huyện ủy Mù Cang Chải Nông Việt Yên đã nói về mục tiêu trở thành huyện du lịch của huyện mình một cách đầy tin tưởng: "Mù Cang Chải có cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp, lại có danh thắng quốc gia ruộng bậc thang, nên huyện tập trung vào làm du lịch, coi du lịch là mục tiêu mũi nhọn để giảm nghèo nhanh, bền vững. Xác định phát triển du lịch gắn với giữ gìn, bảo vệ cảnh quan, bản sắc văn hóa đồng bào Mông, Thái, Dao…”. Huyện Mù Cang Chải cũng đang xây đựng Đề án: "Phát triển du lịch "Xanh, bản sắc, an toàn, thân thiện”, phấn đấu đến năm 2025 du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện, đến năm 2030 du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện, Mù Cang Chải trở thành huyện du lịch và là một trong những điểm đến hàng đầu của vùng Tây Bắc Việt Nam”. 

Vẻ đẹp quyến rũ của huyện vùng cao Mù Cang Chải (Yên Bái) đang thức dậy và là nơi người Việt Nam ở đâu, lứa tuổi nào cũng muốn  trải nghiệm. 

                                Bài: VŨ HUYẾN
                                Ảnh: THANH MIÊN, VŨ HẢI, TIẾN DŨNG